Αλήθεια, υπάρχει κάποιος που δεν διερωτήθηκε ποτέ του, για ποιό λόγο γερνάμε; Δεν είναι βέβαια το γήρας και μια τόσο ευχάριστη προσδοκία. Μάλιστα όταν αυτό φθάσει, συνήθως όπως όλοι πολύ καλά ξέρουμε, δεν έρχεται μόνο του.
Είναι λοιπόν γεγονός ότι οι βιολογικοί μηχανισμοί που οδηγούν στη γήρανση, αποτελούν αντικείμενο ερευνών και προβληματισμού όχι μόνο στην εποχή μας αλλά από αρχαιοτάτων χρόνων.
Μέχρι σήμερα πολύ λίγα είναι γνωστά για τον τρόπο με το οποίο προκαλούνται οι σωματικές και ψυχικές αλλοιώσεις που αναπόφευκτα εμφανίζονται με την πάροδο του χρόνου.
Μια από τις πλέον επικρατέστερες θεωρίες είναι ότι η γήρανση είναι το αποτέλεσμα της συσσώρευσης βλάβης στο DNA. To DNA καθημερινά υποβάλλεται σε εξωγενείς και ενδογενείς νοσηρούς παράγοντες που διαχρονικά και σταδιακά, του προκαλούν αλλοιώσεις και βλάβες.
Το αποτέλεσμα είναι οι λειτουργικές και δομικές ανωμαλίες που προκύπτουν να οδηγούν στο θάνατο των κυττάρων. Σε αυτό συμβάλλουν και τα τελομερή που αποτελούν τις άκρες των χρωμοσωμάτων. Με την αύξηση της ηλικίας και τις αλλεπάλληλες διαιρέσεις των κυττάρων για σκοπούς πολλαπλασιασμού, τα τελομερή γίνονται μικρότερα και αυτό σχετίζεται σε μεγάλο βαθμό με τη μείωση της διάρκειας της ζωής των ανθρώπων.
Τα μαλλιά που γίνονται γκρίζα, τα οστά που γίνονται εύθραυστα, η οστεοπόρωση, η καχεξία, η κύφωση είναι αναπόφευκτα στοιχεία που εμφανίζονται με τη γήρανση του οργανισμού.
Υπάρχουν εξωγενείς περιβαλλοντικοί παράγοντες που είναι νοσηροί για το DNA, όπως για παράδειγμα η ηλιακή υπεριώδης ακτινοβολία και το κάπνισμα. Υπάρχουν επίσης και ενδογενείς παράγοντες, που δημιουργούνται καθημερινά από το μεταβολισμό του οργανισμού οι οποίοι αθόρυβα, συνεχώς και σταθερά, προκαλούν αλλοιώσεις στο DNA.
Οι παράγοντες αυτοί ονομάζονται ελεύθερες ρίζες και προκαλούν αλλοιώσεις που οδηγούν στη γήρανση αλλά σε ορισμένες περιπτώσεις είναι αιτία καρκίνου. Είναι για την καταπολέμηση των ενδογενών αυτών παραγόντων που προκαλούν βλάβη στο DNA που βοηθούν οι αντιοξειδωτικές ουσίες όπως οι βιταμίνες C, Ε, οι πολυφαινόλες και φυτοχημικές ουσίες των φρούτων και λαχανικών.
Χημικές ενώσεις με αντιοξειδωτική δράση, που ανήκουν στις κατηγορίες των φλαβονοειδών, των κατεχινών, των πολυφαινολών, το λυκοπένιο και άλλες, βρίσκονται μέσα στα φρούτα και στα λαχανικά αλλά επίσης και σε ροφήματα όπως το πράσινο ή το μαύρο τσάι, ο καφές, το κακάο και άλλα.
Όταν προκληθεί βλάβη σε ένα γονίδιο τότε ένας βασικός μηχανισμός δράσης του κυττάρου διαταράσσεται. Η πρωτεΐνη που παράγεται από το συγκεκριμένο γονίδιο μπορεί να είναι απαραίτητη για την κανονική λειτουργία του κυττάρου.
Οι αλλοιώσεις που προκύπτουν μπορούν να επηρεάσουν ακόμη τους μηχανισμούς που έχει το ίδιο το κύτταρο για να επιδιορθώνει τις δικές του βλάβες ακόμη και στο ίδιο το επίπεδο του DNA.
Μήπως αυτό σημαίνει ότι όταν βρεθούν τα βιοχημικά εκείνα στοιχεία που θα διορθώνουν τις ανωμαλίες αυτές του DNA, θα έχουμε βρει το μυστικό της παντοτινής νεότητας;
Κανένας δεν τολμά ακόμη να ισχυριστεί κάτι τέτοιο. Όμως ήδη οι ερευνητές έχουν ανακαλύψει και διαθέτουν μια σειρά από ειδικά ένζυμα τα οποία έχουν την ικανότητα να επιδιορθώνουν βλάβες που συμβαίνουν στα γονίδια. Θα μπορούσε κάποιος να φανταστεί ότι θα έρθει κάποτε η εποχή όπου η χρήση των βιοχημικών αυτών μηχανισμών θα μπορούσε να εμποδίζει την εγκατάσταση των διαχρονικών αλλοιώσεων στα κύτταρα. Το αποτέλεσμα θα ήταν η αναστολή της γήρανσης του οργανισμού.
Γεώργιος Ντούφας
Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος