Aids και σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα
Μέρος Β
(…συνέχεια προηγούμενου άρθρου)
Τι σημαίνει ο όρος «οροθετικός» και τι συμβαίνει σε κάποιο άτομο που είναι οροθετικός;
Με τον όρο «οροθετικός» χαρακτηρίζεται ένα άτομο, το οποίο έχει προσβληθεί από τον HIV.
Στα πρώτα στάδια της λοίμωξης δεν εκδηλώνονται ιδιαίτερα προβλήματα, με συνέπεια ένα οροθετικό άτομο να αισθάνεται καλά στην υγεία του και σε πολλές περιπτώσεις να μη γνωρίζει ακόμα και ότι είναι φορέας.
Πως μεταδίδεται η HIV λοίμωξη (AIDS);
Ο ιός HIV έχει απομονωθεί από το αίμα, το σπέρμα, τα κολπικά υγρά, το εγκεφαλονωτιαίο υγρό και το μητρικό γάλα. Έχει απομονωθεί επίσης από το σάλιο, τα δάκρυα, τα ούρα, τον ιδρώτα και τα βρογχικά εκκρίματα, χωρίς όμως να έχει αναφερθεί μέχρι σήμερα περίπτωση μετάδοσης μέσω επαφής με τα συγκεκριμένα βιολογικά υγρά. Προς την κατεύθυνση αυτή συμβάλλει, αφενός η περιεχόμενη σ’ αυτά ποσότητα του ιού που είναι τόσο μικρή, ώστε καθίσταται αδύνατη η μετάδοσή του σε άλλους ανθρώπους, που ζουν μαζί με τους φορείς στο ίδιο σπίτι ή έχουν απλή κοινωνική ή εργασιακή σχέση και αφετέρου η μεγάλη ευπάθεια του HIV στο εξωτερικό περιβάλλον.
Οι τρόποι μετάδοσης του HIV είναι οι εξής:
Α. ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ
Ο ιός μπορεί να μεταδοθεί τόσο κατά την ανδρική ομοφυλοφιλική σεξουαλική επαφή, όσο και κατά την ετεροφυλοφιλική.
Η σεξουαλική πρακτική, που εγκυμονεί τον υψηλότερο κίνδυνο μετάδοσης του HIV, είναι η επαφή από το ορθό. Η αυξημένη διασπορά του ιού στους ομοφυλόφιλους βρίσκεται σε συνάρτηση με τη συχνή εναλλαγή των ερωτικών συντρόφων, τις παθητικές σεξουαλικές επαφές και τις ευκαιρίες τραυματισμού, που υποβοηθούν τον ενοφθαλμισμό του ιού.
Aντίθετα, η μετάδοση του ιού HIV με γυναικεία ομοφυλοφιλική επαφή φαίνεται ότι είναι σπάνια, όπως επίσης σπάνια είναι και η μετάδοση με το στοματικό έρωτα.
Η μετάδοση του ιού κατά την ετεροφυλοφιλική επαφή είναι ευκολότερη από τον άνδρα στη γυναίκα παρά αντιστρόφως.
Στη γυναίκα ο ιός δεν ανευρίσκεται στις ωοθήκες, αλλά σε όλη τη διαδρομή του υπόλοιπου γεννητικού συστήματος, σε αυξημένη μάλιστα συχνότητα στην εξωτερική επιφάνεια του τραχήλου της μήτρας και πολύ συχνότερα στο βλεννογόνο του κόλπου. Αντίστοιχα στον άνδρα, ο ιός δεν ανιχνεύεται στους όρχεις αλλά σε όλη τη λοιπή διαδρομή του σπέρματος.
Β. ΜΕΤΑΔΟΣΗ ΥΣΤΕΡΑ ΑΠΟ ΕΚΘΕΣΗ ΣΕ ΜΟΛΥΣΜΕΝΟ ΑΙΜΑ
Ο τρόπος αυτός αφορά στους χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών, που μοιράζονται μολυσμένες σύριγγες και βελόνες, στους μεταγγιζόμενους με μολυσμένο αίμα ή παράγωγά του και στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό σε περίπτωση εκτεταμένης επαφής με μολυσμένο αίμα ή τραυματισμό με μολυσμένες βελόνες και άλλα αιχμηρά αντικείμενα, που αφορούν κυρίως σε νυστέρια και βελόνες συρραφής τραυμάτων.
Στους τοξικομανείς η μετάδοση του ιού οφείλεται στη μεταφορά μικρών ποσοτήτων αίματος κατά την κοινή χρήση βελονών και συριγγών, ενώ η πιθανότητα μετάδοσης του HIV με μεταγγίσεις αίματος έχει πλέον σχεδόν εκμηδενιστεί, γιατί το μεταγγιζόμενο αίμα ελέγχεται σχολαστικά και για HIV αντισώματα.
Η πιθανότητα, τέλος, μετάδοσης του HIV στο ιατρονοσηλευτικό προσωπικό μετά από τρύπημα με μολυσμένη βελόνα είναι της τάξης του 0,01%.
Γ. ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗ ΚΑΙ ΚΑΘΕΤΗ ΜΕΤΑΔΟΣΗ
Είναι δυνατό να συμβεί μέσω του πλακούντα ενδομητρίως, κατά τη διάρκεια του τοκετού από το αίμα και τα κολπικά υγρά ή μετά τον τοκετό κατά τη διάρκεια του θηλασμού. Το 15-30% των νεογνών, που γεννιούνται από HIV θετικές μητέρες, μολύνονται από τον ιό, ενώ πρέπει να επισημανθεί, ότι οι μητέρες φορείς HIV που μεταδίδουν στο κύημα ή στο νεογνό τους τον ιό, είναι στη συντριπτική τους πλειοψηφία χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών ή είχαν ερωτικό σύντροφο φορέα.
Με ποιους τρόπους ΔΕΝ μεταδίδεται ο HIV;
• Από τις κοινωνικές επαφές όπως είναι η χειραψία, το φιλί στο μάγουλο, το άγγιγμα ή το αγκάλιασμα.
• Από τη θάλασσα ή την πισίνα.
• Από τον ιδρώτα και το σάλιο.
• Από τις τουαλέτες.
• Από ρούχα, πιάτα, ποτήρια, μαχαιροπίρουνα, συσκευές τηλεφώνου.
• Από κουνούπια ή άλλα έντομα.
Γενικά, απαιτείται πραγματικός «εμβολιασμός» μεγάλης ποσότητας ιού άμεσα από τον φορέα προς τον ευπαθή άνθρωπο, όπως ακριβώς συμβαίνει στα σεξουαλικώς και στα αιματογενώς μεταδιδόμενα νοσήματα.
Ποιες πληθυσμιακές ομάδες θεωρούνται υψηλού κινδύνου για HIV λοίμωξη;
Οι ομάδες των ατόμων, των οποίων η συμπεριφορά και οι συνήθειες τους εκθέτουν ιδιαίτερα στον κίνδυνο της HIV λοίμωξης, καλούνται ομάδες συμπεριφοράς υψηλού κινδύνου και περιλαμβάνουν:
1. Ομοφυλόφιλους – αμφιφυλόφιλους άνδρες
2. Χρήστες ενδοφλεβίων ναρκωτικών
3. Πολυμεταγγιζόμενους
4. Κατοίκους περιοχών όπου η νόσος ενδημεί
5. Άτομα με πολυγαμικές σχέσεις
6. Ερωτικούς συντρόφους ασθενών με AIDS
7. Παιδιά ασθενών με AIDS
8. Ιερόδουλες και τους πελάτες τους
Πως μπορεί να διαπιστωθεί η λοίμωξη από HIV;
Τα άτομα τα οποία έχουν προσβληθεί από HIV μπορεί να φαίνονται και να αισθάνονται υγιή. Κατά συνέπεια ο μόνος σίγουρος τρόπος για να διαπιστωθεί λοίμωξη από HIV είναι η πραγματοποίηση του ειδικού εργαστηριακού ελέγχου (HIV test).
Ο συγκεκριμένος έλεγχος πραγματοποιείται δωρεάν στα Κέντρα Αναφοράς AIDS ή σε ιδιωτικά εργαστήρια και το αποτέλεσμα της εξέτασης προστατεύεται αυστηρά από το ιατρικό απόρρητο.
Ποια είναι τα μέτρα πρόληψης – προφύλαξης από το AIDS;
Α. ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ
Η ρεαλιστική προληπτική πρακτική είναι η χρήση προφυλακτικών. Επιβάλλεται, όμως, παράλληλα η προσεκτική επιλογή των ερωτικών συντρόφων και η αποφυγή συνηθειών στις σεξουαλικές επαφές που εγκυμονούν κινδύνους.
Β. ΠΡΟΛΗΨΗ ΤΗΣ ΠΕΡΙΓΕΝΝΗΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΔΟΣΗΣ:
Περιλαμβάνει ενημέρωση των εγκύων γυναικών σχετικά με την HIV λοίμωξη και προτροπή για έλεγχό τους στην αρχή της εγκυμοσύνης.
Ποιες θεραπείες υπάρχουν σήμερα για το AIDS;
Σήμερα κυρίως χρησιμοποιείται το AZT, ένα φάρμακο που καθυστερεί την πορεία της νόσου και περιορίζει τα συμπτώματα σε σημαντικό βαθμό.
Χαρακτηριστική είναι η περίπτωση Αμερικανού που έπασχε από AIDS και λευχαιμία φαίνεται πως θεραπεύτηκε, 20 μήνες μετά τη μεταμόσχευση μυελού των οστών, μια μέθοδο αντιμετώπισης της λευχαιμίας. Ενώ οι ερευνητές και οι γιατροί προειδοποιούν ότι το περιστατικό μπορεί να είναι τυχαίο γεγονός, άλλοι θεωρούν ότι μπορεί να εμπνεύσει ενδιαφέρον στη γονιδιακή θεραπεία για την καταπολέμηση της νόσου που αφαιρεί 2 εκατ. ζωές τον χρόνο. Παγκοσμίως, ο ιός έχει μολύνει 33 εκατ. ανθρώπους.
Ο ασθενής, Αμερικανός 42 ετών που ζει στο Βερολίνο μολύνθηκε από τον ιό πριν από μια δεκαετία περίπου. Μήνες μετά τη μεταμόσχευση μυελού των οστών δείχνει ότι δεν είναι πια φορέας του ιού.
Νέα θεραπευτικά πρωτόκολλα επεξεργάζονται διαρκώς από ερευνητικές ομάδες με στόχο τη βελτίωση της ποιότητας ζωής των πασχόντων, κάτι που έχει επιτευχθεί σε σημαντικό βαθμό, σήμερα πια.
Όλα δείχνουν πως στο μέλλον ο ιός θα νικηθεί από τον άνθρωπο.
Γεώργιος Ντούφας
Δερματολόγος – Αφροδισιολόγος